SPOR SONRASI SOĞUK İÇECEK İÇEBİLİR MİYİZ?

Bu başlığı gören annelerin içmeyin çocuklar dediklerini duyar gibiyim...

Her ne kadar solunum yolları enfeksiyonları üzerine benzer başlıkla bir yazı yazılabilirse de odağımız sporcu kalp sağlığı üzerine.

Gün içerisinde muayeneye gelen sporcu hastalarım olduğu kadar, telefon, sosyal medya veya elektronik posta ile danışan atlet hastalarım var.

Geçtiğimiz haftalarda, antrenman sonrası içtiği soğuk maden suyunun düzensiz bir çarpıntı yaptığını ve bir süre sonra geçtiğini belirten bir sporcunun elektronik postasını aldım.

Yazıyı, görece nadir görülen ancak biz sporcular için ise önemli olabilecek bu durum üzerine yazmaya karar verdim.

Haydi başlayalım.

Sporcular genel olarak sağlıklı bireylerdir. Sporun doğası gereği fiziksel sınırlarını zorlayarak performans artışı hedeflerler.

Düzenli yapılan egzersiz veya sporun genel sağlık, yaşam kalitesi ve beklenen ömür süresi üzerine faydalarını bilmekteyiz. Spor yapmanın kalp ve damar sağlığı üzerine de oldukça olumlu etkileri mevcut. Sonuç olarak düzenli spor yapan insanlar uzun ve sağlıklı yaşıyorlar.

Uzun saatler ve yıllar boyunca yapılan düzenli ve yüksek şiddette egzersizin vücut üzerine bazı istenmeyen etkileri olabileceğini de bilmekteyiz. Bu nedenle rekreasyonel veya performans sporu yapan kişilerin düzenli kardiyoloji kontrolü yaptırmalarını öneriyoruz.

Atriyal Fibrilasyon nedir?

Kalp atışlarının hızlanması ve atışlar arası sürenin düzensiz olması ile karakterize bir ritim bozukluğu olan atriyal fibrilasyon veya kısaca AF. Sedanter (hareketsiz) bireylere göre sporcularda daha sık gözlenmekte. Özellikle erkek ve orta yaşlı sporcularda, akranları sedanter bireylere göre 2-10 kat daha sık görülebilmektedir.

AF ritim bozukluğunu başlatan, tetiği çeken birçok etken olabilir.

Soğuk içecek veya gıdaların tüketilmesinin AF epizotlarını başlatan bir faktörü olabileceği ilk olarak 1990‘lı yılların tıbbi yayınlarda karşımıza çıkmaktadır. Bu makalelerde bazen bir soğuk içecek, bazen bir dondurma ya da donmuş yoğurt AF ritim bozukluğunu başlatmış görülmektedir.

Neden oluyor ve sıklığı ne?

Soğuk içecek ve yiyecekler yemek borusu ve kalp komşuluğundaki bazı sinir uçlarını uyararak bu tip çarpıntılara yol açıyor olabilir. Bazı vakalarda, ailede benzer yakınmaları olan bireylerin bildirilmesi genetik ilişkiyi düşündürebilir.

İsveç ve Birleşik Devletler ‘de acil servise AF atağı ile başvuran hastalar AF‘yi tetikleyen faktör yönünden incelenmiştir. Vakalarının sırasıyla %8 ve 13 ‘ünde soğuk içecek ve yiyeceklerin çarpıntıyı başlatan etken olarak bildirildiğini görmekteyiz.

Soğuk uyaranlar dışında kafein, alkol, aşırı yenen yemek, uykusuzluk, stres, tansiyon dengesizlikleri, uyarıcı ilaçlar vb. nedenlerle de AF tetiklenebilir.

AF neden önemli?

1. Gençlerde daha hızlı olmak üzere, rahatsız edici hızlarda olan düzensiz bir çarpıntı hastayı rahatsız ederek yaşam kalitesini bozabilir hemodinamik bozukluklara (tansiyonda düşme veya bayılma vb.) yol açabilir.

2. Mekanik olarak atriyal katkının azalması, performans azalmasına neden olabilir.

3. Tromboemboli yani pıhtı oluşumu ve buna bağlı komplikasyonları (inme vb.) arttırır.

4. Orta ve uzun vadede kalp dokusunda (miyokart) yapısal değişikliklere neden olabilir.

Tedavisi var mı?

Spora bağlı AF’nin erkekleri daha çok etkilediğini bilmekteyiz. Aktif düzenli spor yapan veya geçmişte yoğun spor yapmış orta yaşlarında bir erkekte ara ara olan çarpıntı yakınması varsa AF, ayırıcı tanıda akla gelmelidir. AF tedavisi mümkün, komplikasyonları önlenebilir bir ritim bozukluğudur.

Spor sonrası soğuk içecek içelim mi?

Bana elektronik posta gönderen sporcumuza dönecek olursak, ona önerim şu oldu; antrenman veya müsabakadan hemen sonra soğuk ve gazlı (üst sindirim sisteminde mekanik gerilmeye neden olarak çarpıntı yapabilir) içecekler içmemesini, daha ılık su içerek susuzluğunu gidermesini önerdim. Ayrıca olası AF yönünden kardiyolojik muayenesinin yapılmasını tavsiye ettim.

Sağlıklı günlerde antrenman ve yarışlarda görüşmek ümidiyle…

Dr. Deniz AYTEKİN

Kardiyoloji Uzmanı

Spor Fizyolojisi Doktoru (Phd)

@sporcukalpdoktoru

REFERANSLAR:

1. Scarfò G, Fusi J, Franzoni F. Paroxysmal Atrial Fibrillation Induced by Ice-Cold Water Ingestion in a Triathlete: A Case Report. Am J Case Rep. 2021;22:e931460. Published 2021 Jul 19. doi:10.12659/AJCR.931460

2. Brodsky MA, Orlov MV, Allen BJ, Selvan A. Frozen yogurt near deep-freeze. Am J Cardiol. 1994;73(8):617-618. doi:10.1016/0002-9149(94)90349-2

3. Vinson DR. Redressing Underrecognition of "Cold Drink Heart": Patients Teaching Physicians about Atrial Fibrillation Triggered by Cold Drink and Food. Perm J. 2020;24:19.238. doi:10.7812/TPP/19.238

4. Ozturk S, Yetkin E. Swallowing-induced supraventricular arrhythmia: A different perspective to mechanism. J Postgrad Med 2021;67:103-5

5. Wilmshurst PT. Tachyarrhythmias triggered by swallowing and belching. Heart. 1999;81(3):313-315. doi:10.1136/hrt.81.3.313

6. Morady F, Krol RB, Nostrant TT, De Buitleir M, Cline W. Supraventricular tachycardia induced by swallowing: a case report and review of the literature. Pacing Clin Electrophysiol. 1987;10(1 Pt 1):133-138. doi:10.1111/j.1540-8159.1987.tb05933.x

7. Tan CW, Gerry JL, Glancy DL. Atrial fibrillation in father and son after ingestion of cold substances. Am J Med Sci. 2001;321(5):355-357. doi:10.1097/00000441-200105000-00010

8. Lugovskaya N, Vinson DR. Paroxysmal Atrial Fibrillation and Brain Freeze: A Case of Recurrent Co-Incident Precipitation From a Frozen Beverage. Am J Case Rep. 2016;17:23-26. Published 2016 Jan 13. doi:10.12659/ajcr.896035